کمبود آهن چیست و چگونه کمبود آهن را درمان و پیشگیری کنیم ؟

کمبود آهن یا فقر آهن چیست؟

به کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون یا کم شدن هموگلوبین را کمبود آهن یا کم خونی می‌گویند که کمبود آن باعث کم شدن اکسیژن رسانی به قسمتهای مختلف بدن می‌شود. در دنیای امروز بیشترین کم خونی در اثر فقر آهن اتفاق می‌افتد و آهن اصلی‌ترین ماده برای ساخت هموگلوبین است و زمانیکه این ماده کم باشد فرد دچار کم خونی یا فقر آهن می‌شود.

آهن یک ماده معدنی است که گلبولهای قرمز برای اینکه بتوانند مکانیزم اکسیژن رسانی را برای تمام بافت‌های بدن به درستی انجام دهند نیاز به آن دارند.

یکی دیگر از وظایف آهن برای تبدیل قند به انرژی است و همچنین برای تولید آنزیم‌های موردنیاز برای ساخت آمینواسید، هورمون‌ها، انتقال دهنده‌های عصبی آهن موردنیاز است.

زمانیکه میزان آهن در سطح خون کم باشد مقاومت در برابر بیماریها کاهش یافته و بسیار سخت می‌شود ، همچنین آهن برای رشد فیزیکی و ذهنی انسان نیز مورد نیاز است.

دلایل بوجود آمدن کمبود آهن چیست؟

1.                   رژیم غذایی نادرست

2.                   سرطان کولورکتال، بیماری سلیاک

3.                   زخم معده که به طور آرام و مزمن باعث کاهش خون در بدن می‌شود.

4.                   زنان با پریودهای سنگین و طولانی در معرض کم خونی قرار دارند.

5.                   ناتوانی در جذب آهن

6.                   خونریزی گوارش

7.                   گیاهخواران بدلیل نخوردن گوشت

8.                   اهداکنندگان مداوم خون

9.                   خونریزی به هر دلیلی

10.                خونریزی در اثر انگل های روده ای

11.                عفونت ها

12.                سوء تغذیه

13.                مصرف غذاهایی که مانع جذب آهن می‌شود

14.                برخی از بیماریهای خاص

علائم و نشانه‌های کم خونی

1.         خستگی غیرمعمول و غیرعادی

2.         سرگیچه و سردرد نشات گرفته از فقر آهن

3.        تپش قلب و کمبود آهن

4.         داشتن ناخن‌های با استقامت کم و شکننده

5.         مشکلات قلبی

6.         مشکلات در رشد افراد

7.        پریدگی رنگ چهره

8.        اشتهای کم و غیرمعمول

9.         کم شدن تمرکز

10.        کاهش هوشیاری

11.        سرد بودن دستها و پاها

12.       ریزش موها

13.       کمبود هموگلوبین خون با استفاده از آزمایش

14.       درد در ناحیه قفسه سینه

15.       احساس تنش و استرس

16.       هوس‌های عجیب وغریب مثل خوردن یخ، گچ، خاک رس، کاغذ

17.       سندروم پای بی قرار

18.       زخم شدن و تورم زبان و دهان

19.       موها و پوست خشک و آسیب پذیر

20.       کاهش راندمان کاری

21.       دست و پاهای سرد

22.       عفونت های مکرر

23.      کاهش ایمنی بدن

چه مواد غذایی حاوی آهن است

1.         گوشت قرمز

2.         گوشت مرغ

3.        سبزیجات برگ سبز

4.         آردهای  غنی شده با آهن

5.         نخود

6.         حبوبات مثل عدس و لوبیا

7.        جگر گاو

8.        زرده تخم مرغ

9.         میوه های خشک مثل برگ زردآلو

10.        دانه های روغنی

11.        قلوه

12.       ماهی

13.       غذاهای دریایی

14.       شکلات تلخ

15.       تن ماهی

16.       آب گوجه فرنگی

17.       سیب زمینی

18.       بادام هندی

19.       کشمش

20.       کنجد

21.       عسل

22.       گندم

23.      زنجبیل

24.      شیره انگور

25.      چغندر

26.       هویج

27.      انار

28.      سیب

29.       آلو

30.       موز

31.       زردآلو

32.      فندق

33.      گردو

34.      پسته

35.      صدف دریایی

36.      تخم کدو

37.      کلم بروکلی

38.      برنج قهوه ای

39.      بادام زمینی

40.       بادام هندی

41.       سیر

42.      تخم کتان

43.      میگو

44.      تخمه هندوانه

45.      ماهی سالمون

46.      گوشت بوقلمون

نکات مهم:

1-    علاوه بر خوردن غذاهای سرشار از آهن، حتماً باید غذاهایی را انتخاب کنیم که شامل ویتامینC هم هستند چون استفاده از ویتامین C باعث می شود جذب آهن سریعتر و بهتر انجام شود و افراد می توانند با خوردن غذاهای سرشار از ویتامین C جذب آهن را افزایش دهند.

چه غذاهایی حاوی ویتامین C هستند؟

1.         گریب فروت

2.         پرتقال

3.        طالبی

4.         کلم بروکلی

5.         کیوی

6.         فلفل

7.        توت فرنگی

8.        نارنگی

9.         گوجه فرنگی

10.        برگ سبزها

2-    مکانیزم جذب آهن نیاز به محیط اسیدی معده دارد. مصرف همزمان آهن با داروهای ضد اسید معده باعث کاهش جذب آن می شود. استفاده همزمان آهن با شیر و لبنیات، مکمل‌های کلسیم و منیزیم، چای و قهوه، غلات، توت فرنگی و طالبی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و صد البته مصرف همزمان آهن با ویتامین C باعث افزایش روند جذب آن می‌شود.

راه‌های درمان کمبود آهن:

اگر تعدادی از نشانه‌های کمبود آهن را در بدنتان مشاهده کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید و با انجام آزمایش خون و تایید کم خونی از جانب پزشک نسبت به رفع آن اقدام کنید که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1.    مصرف مکمل‌های آهن به تنهایی یا به همراه بقیه مکمل‌ها مثل ویتامین ب 12 ، فولات و ویتامین C (در صورت وجود عفونت در بدن مصرف مکمل آهن عفونت را بیشتر می‌کند)

2.    مصرف غذاهای سرشار از آهن

3.    تلاش برای افزایش جذب آهن در بدن

1)    مصرف ویتامین C با  مکمل‌های آهن یا با غذاهای سرشار از آهن برای افزایش جذب آهن در بدن

2)    همراه با شیر و غذاهای سرشار از آهن، قهوه و چای مصرف نکنید.

4.    توجه به نکات خاص بهداشتی

 استفاده نکردن از آب‌های آشامیدنی آلوده چون آب آلوده زمینه بیماری و عفونت در بدن را ایجاد می‌کند و در آخر باعث فقر آهن و کم خونی می‌شود. تجهیزات آشپزخانه صنعتی نیز بصورت متناوب می بایست تمیز و ضدعفونی شوند .

5.    علاوه بر رژیم غذایی ، یوگا نیز یک راه درمان برای کم خونی است که بسیاری از افراد آن را انتخاب می کنند و تاثیر آن در درمان قابل مشاهده است.